Będziemy powtarzać to jak mantrę: plastik nie jest taki zły. W przypadku tworzyw sztucznych ważne są jednak zarówno metody recyklingu, jak i realizacja odpowiednich zasad segregacji. Zbiórka opakowań plastikowych oraz ich zawracanie w procesie przetwarzania stanowią warunki dla zmniejszenia wciąż ogromnych ilości tego materiału zalegających nie tylko w lasach i oceanach, ale także, a może przede wszystkim, na wysypiskach. To od nas zależy w jakim stopniu plastik będzie obciążał środowisko. Świadomość jak bardzo wartościowym surowcem mogą być zużyte opakowania lub inne plastikowe elementy jest tutaj bezcenna. Właśnie dlatego przedstawicie kanadyjskiego przemysłu tworzyw sztucznych rozpoczęli kampanię społeczną “Save Plastic”, podnoszącą poziom wiedzy w obszarze recyklingu tego rodzaju materiałów i uświadamiającą jak cennym zasobem w ramach działania GOZ mogą być odpady wykonane z plastiku.
Save Plastic
Zarządzanie odpadami plastikowymi w sposób odpowiedzialny jest niezbędnym elementem tzw. zrównoważonego rozwoju. Kampania zaproponowana przez liderów przemysłu tworzyw sztucznych ma rzucić nowe światło na postrzeganie plastiku przez Kanadyjczyków. Odpowiednia gospodarka plastikiem oparta na rzetelnej informacji na temat roli tworzyw sztucznych ma pomóc w osiągnięciu wyznaczonych celów klimatycznych.
Autorzy kampanii podkreślają rolę każdego obywatela w łańcuchu recyklingu odpadów z tworzyw sztucznych – odpowiednio oszczędne ich wykorzystanie wraz z odpowiedzialną segregacją mają stanowić podstawę dla przemysłu zajmującego się przetwórstwem plastikowych śmieci. Bardzo istotna jest tutaj wiedza na temat tego co nadaje się do recyklingu i co jest surowcem przez recyklerów poszukiwanym oraz odpowiednie skoncentrowanie działań w tych właśnie obszarach.
Recykling tworzyw sztucznych
Ograniczenie strumienia odpadów kierowanych na wysypiska jest tutaj kluczowe. Według kanadyjskich statystyk wartość materiałów trafiających “do śmieci” zamiast do recyklingu osiąga w Kanadzie poziom 8. miliardów dolarów. Takie oszczędności można by poczynić dzięki lepszej zbiórce oraz segregacji, zaspokajając przy tym nawet 60% kanadyjskiego zapotrzebowania na tworzywa sztuczne, przy jednoczesnym aktywnym oddziaływaniu na realizację celów programu zerowej emisji dwutlenku węgla i zerowej ilości odpadów z tworzyw sztucznych. Tymczasem w 2016 roku tylko 9% odpadów z plastiku poddanych zostało recyklingowi, przy czym aż 86%1 zniknęło w śmieciowiskach.
W Europie sytuacją wyglada nieco lepiej, choć daleko jej do ideału. Z 60 milionów ton plastiku wyprodukowanego w 2016 roku zebrano 30 milionów, z czego recyklingowi poddano 8,4 miliona ton (27,9%). W przypadku plastikowych opakowań, które stanowią blisko 40% wszystkich produktów z tworzyw sztucznych średni wskaźnik recyklingu dla krajów europejskich w wyniósł niewiele ponad 42%2. Najwyższą wartość uzyskał na Litwie – ponad 70%. W Polsce do recyklingowi trafia jedna trzecia plastikowych śmieci. Reszta zebranych opakowań z tworzyw sztucznych ląduje na składowiskach lub poddawana jest spaleniu (odzysk energetyczny). Jak widać, pozostaje wiele do zrobienia, zwłaszcza, że wartość recyklingu do 2030 roku wyznaczona w obszarze plastikowych opakowań w ramach Zielonego Ładu dla krajów Unii Europejskiej zakotwiczona została na poziomie 55%. Konieczne będzie więc ograniczenie ilości odpadów plastikowych wypadających z obiegu poprzez usprawnienie ich zbiórki oraz recyklingu. Traktowanie odpadów jako cennego surowca może się przyczynić do zmiany istniejących obecnie proporcji odzysku – jeśli uświadomimy sobie, że jedynie 10% plastikowych śmieci wytwarzanych na całym świecie poddane zostaje recyklingowi, zrozumiemy ile zasobów zostaje zmarnowanych i skąd bierze się plastik w oceanach.
Konieczne działania w obszarach zbiórki i recyklingu plastiku
W kontekście zaśmiecania środowiska jeden z raportów OECD3 stwierdza palącą konieczność lepszej gospodarki odpadami z tworzyw sztucznych. “Lepsze gospodarowanie” to według jednej z bardziej radykalnych wersji prezentowanych scenariuszy (Global Ambition) wzrost poziomu światowego recyklingu plastiku do 60%, przy udziale w rynku tworzyw sztucznych pochodzących z odzysku na poziomie 41%4. Przy takich wskaźnikach, zdaniem autorów raportu, problem śmieci w środowisku praktycznie by nie istniał.
Poprawę sytuacji w obszarze recyklingu plastiku opiera się m.in. na wdrożeniu mechanizmu podatku od nowo wyprodukowanych tworzyw sztucznych, systemu rozszerzonej odpowiedzialności producenta, poprawie infrastruktury gospodarowania odpadami, ustaleniu odpowiednich limitów zawartości materiałów pochodzących z recyklingu w nowych produktach z tworzyw sztucznych, zastosowaniu takich rodzajów plastiku, które są bardziej trwałe i łatwiejsze w recyklingu (duża liczba opakowań jest trudna w przetwarzaniu lub w ogóle nie nadaje się do recyklingu) oraz oszczędnościach i wydłużeniu cyklu życia niektórych produktów (poprzez np. umożliwienie łatwego serwisowania i zachęty do ponownego wykorzystania). Wydaje się jednak, iż wszystkie działania rozpoczynają się od świadomego i odpowiedzialnego traktowania plastikowych odpadów w kategoriach zasobów, a nie śmieci. Zatem segregujmy i zbierajmy plastik, by umożliwić jego przetwarzanie z wykorzystaniem wszelkich dostępnych technologii. Czyli róbmy swoje!
Plastik ma obecnie złą prasę. Kanadyjczycy próbują to zmienić, bowiem rola plastiku w naszym życiu jest nie do przecenienia. Tworzywa sztuczne odgrywają i będą odgrywać ogromną rolę w gospodarce (motoryzacja, elektronika, opakowania spożywcze), a to jak będziemy je postrzegać i jak traktować zależy tylko od nas. Plastik nie jest niepotrzebnym śmieciem, który mocą swojej woli dostaje się do oceanów. Można powstrzymać niekontrolowany zalew środowiska plastikowym śmieciem. Tworzywa sztuczne stanowią element odnawialnych zasobów – tak powinny być postrzegane, a polityka zarządzania powstającymi odpadami podporządkowana wytycznym Gospodarki w Obiegu Zamkniętym.
1https://www.ourcommons.ca/Content/Committee/421/ENVI/Reports/RP10583500/envirp21/envirp21-e.pdf
3https://www.oecd.org/environment/global-plastic-waste-set-to-almost-triple-by-2060.htm
4https://issuu.com/oecd.publishing/docs/document-1/s/17071644
