Baterie jednorazowe. Szeroki strumień odpadów. Tylko w Polsce szacuje się ich zużycie na poziomie 200-300 milionów sztuk. W USA dane mówią nawet o 3 miliardach. Co dzieje się z taką masą odpadów zaliczanych do kategorii “niebezpiecznych” kiedy już przestaną zasilać piloty, gadające misie, zegarki, latarki, termometry, słowem, niezliczoną ilość urządzeń elektrycznych?
Niebezpieczna bateria
Choć zużyte baterie powinny zostać dostarczone do punktów selektywnej zbiórki odpadów, często lądując w “zmieszanych”, koniec końców trafiają na wysypiska. Tam następuje proces ich rozkładu i zanieczyszczenia gleby oraz wód gruntowych. Według informacji powielanych w sieci niewielka bateria guzikowa (tzw. pastylka) może skazić nawet metr sześcienny gleby oraz blisko 400 litrów wody. Jakby nie odnosić się do tego typu danych, prawdą jest, iż różne rodzaje baterii zawierają szereg szkodliwych substancji: kadm, rtęć, lit, ołów, cynk, nikiel. Metale ciężkie, przedostając się do środowiska, stanowią zagrożenie dla zdrowia i życia człowieka oraz innych organizmów żywych.
Recykling wyczerpanych baterii
To jednak także niezwykle cenne pierwiastki, które odzyskane w procesie recyklingu mogą zostać ponownie wykorzystane, tym razem z korzyścią dla środowiska oraz gospodarki. Dlatego tak istotna jest odpowiednia segregacja odpadów oraz dostarczenie zużytych baterii do właściwych punktów selektywnej zbiórki. Tylko wtedy istnieje szansa na recykling.
Zużyte baterie doskonale nadają się do recyklingu (odzyskiwane jest ponad 99% materiałów). Po odpowiednim przetworzeniu można uzyskać z nich wiele wartościowych i poszukiwanych związków i pierwiastków. Dzięki temu oszczędzane są zasoby, a surowiec trafia do ponownego obrotu nie obciążając środowiska.
Metody recyklingu
Przetwarzanie zużytych baterii realizowane jest w oparciu o trzy podstawowe metody: mechaniczną, hydrometalurgiczną i pirometalurgiczną.
- Metody mechaniczne związane są z separacją materiałów baterii (rozdrobnienie i rozdzielenie) na poszczególne frakcje: ferromagnetyczną (stalowe obudowy), diamagnetyczną (papier) oraz paramagnetyczną (tzw. masa katodowa zbudowana z metali odzyskiwanych z wykorzystaniem pozostałych metod recyklingu).
- Metody hydrometalurgiczne związane są z ługowaniem (rozpuszczaniem) cennych pierwiastków z wykorzystaniem kwasu lub zasady i przeniesieniem materiału ze stanu stałego do roztworu.
- Metody pirometalurgiczne (termiczne) opierają się na działaniu odpowiednio wysokich temperatur i osiąganiu stałych lub ciekłych stanów skupienia (metali/ stopów metalicznych) tudzież stanu gazowego (z zastosowaniem późniejszej kondensacji).
Ponowne wykorzystanie odzyskanych materiałów
Odzyskiwane podczas recyklingu papier, plastik, żelazo oraz metale nieżelazne mogą być powtórnie wykorzystane w procesach produkcyjnych, np nowych baterii (metale). Materiały mogą być także wykorzystywane z powodzeniem w innych celach niż ich pierwotne zastosowanie: tzw. frakcje lekkie (m.in. papier) mogą być komponentem paliwa używanego przez elektrociepłownie, huty, cementownie, frakcje metaliczne mogą służyć jako uzupełnienie hutniczego wsadu, by ponownie zostać wykorzystanym w zgłaszających zapotrzebowanie na określone metale gałęziach przemysłu. Z baterii alkalicznych otrzymać można także dodatki do nawozów mineralnych. Tak, tak; o ile niekontrolowanie rozkładająca się bateria zanieczyszcza teren, o tyle w procesie odpowiedniego recyklingu można uzyskać minerały niezbędne dla rozwoju roślin.
W tego typu przetwórstwie specjalizuje się fińska firma Tracegrow, która z wyczerpanych baterii odzyskuje mikroelementy wykorzystywane później do produkcji nawozów dla rolnictwa. W ten sposób zagospodarować można około 80% pierwiastków śladowych znajdujących się w baterii alkalicznej. Zużyte baterie do pobudzenia roślinnego wzrostu wykorzystuje także australijska firma Envirostream. Oba podmioty podkreślają zalety swych pomysłów: wykorzystanie szkodliwych odpadów w ramach uzupełnienia gleb ubogich w wartościowe minerały i zwiększenie plonów z danego areału.
Choć recykling baterii jest dość energochłonnym procesem, jest on także jedynym sposobem na zneutralizowanie szkodliwych substancji z których są one zbudowane. Dodatkowo, działania takie, doskonale wpisują się w model gospodarki w obiegu zamkniętym (GOZ).
